واحد پردازش مركزي

سي‌پي‌يو (به انگليسي: Central Processing Unit يا CPU) يا پردازنده (به انگليسي: Processor)، يكي از اجزاء رايانه مي‌باشد كه فرامين و اطلاعات را مورد پردازش قرار مي‌دهد. واحدهاي پردازش مركزي ويژگي پايه‌اي قابل برنامه‌ريزي شدن را در رايانه‌هاي ديجيتال فراهم مي‌كنند، و يكي از مهم‌ترين اجزاء رايانه‌ها هستند. يك پردازندهٔ مركزي، مداري يكپارچه مي‌باشد كه معمولاً به عنوان ريزپردازنده شناخته مي‌شود. امروزه عبارت CPU معمولاً براي ريزپردازنده‌ها به كار مي‌رود.

عبارت «Central Processor Unit» (واحد پردازندهٔ مركزي) يك ردهٔ خاص از ماشين را معرفي مي‌كند كه مي‌تواند برنامه‌هاي رايانه را اجرا كند. اين عبارت گسترده را مي‌توان به راحتي به بسياري از رايانه‌هايي كه بسيار قبل‌تر از عبارت "CPU" بوجود آمده بودند نيز تعميم داد. به هر حال اين عبارت و شروع استفاده از آن در صنعت رايانه، از اوايل سال ۱۹۶۰ رايج شد. شكل، طراحي و پياده‌سازي پردازنده‌ها نسبت به طراحي اوليه آن‌ها تغيير كرده‌است ولي عملگرهاي بنيادي آن‌ها همچنان به همان شكل باقي‌مانده‌است.
پردازنده‌هاي اوليه به عنوان يك بخش از سامانه‌اي بزرگ‌تر كه معمولاً يك نوع رايانه‌است، داراي طراحي سفارشي بودند. اين روش گران‌قيمت طراحي سفارشي پردازنده‌ها براي يك بخش خاص، به شكل قابل توجهي، مسير توليد انبوه آن را كه براي اهداف زيادي قابل استفاده بود فراهم نمود. اين استانداردسازي روند قابل ملاحظه‌اي را در عصر مجزاي ابر رايانه‌هاي ترانزيستوري و ريز كامپيوترها آغاز نمود و راه عمومي نمودن مدارات مجتمع(IC يا Integrated Circuit) را سرعت فراواني بخشيد. يك مدار مجتمع، امكان افزايش پيچيدگي‌ها براي طراحي پردازنده‌ها و ساختن آن‌ها در مقياس كوچك را (در حد ميليمتر) امكان‌پذير مي‌سازد. هر دو فرايند (كوچك سازي و استانداردسازي پردازنده‌ها)، حضور اين تجهيزات رقمي را در زندگي مدرن گسترش داد و آن را به فراتر از يك دستگاه خاص مانند رايانه تبديل كرد. ريزپردازنده‌هاي جديد را در هر چيزي از خودروها گرفته تا تلفن‌هاي همراه و حتي اسباب بازي‌هاي كودكان مي‌توان يافت.